Како ко-менаџирачките тела во 10 средни училишта ја менуваат училишната средина

Во повеќето земји од Западен Балкан, учениците сè уште се гледаат како пасивни приматели на знаење од кои се очекува да ги следат правилата и упатствата, без многу можности да влијаат врз тоа како функционираат училиштата. Но, во изминатата година, 10 средни училишта од пет земји направија храбар чекор напред со воведување ко-менаџирачки тела — структури во кои учениците, наставниците и родителите заедно учествуваат во обликување на училишниот живот.

Зошто е важно ко-менаџирањето?

Идејата зад ко-менаџирањето се заснова на едно едноставно, но моќно верување: училиштата функционираат подобро кога одлуките се носат заеднички. Кога учениците, наставниците и родителите седнуваат на иста маса како рамноправни партнери, тие носат различни перспективи, увид и искуства. Учениците го гледаат училиштето „одвнатре“, наставниците го разбираат процесот на учење и системот, а родителите носат долгорочна перспектива за развојот на своите деца.

Пилотирањето на ко-менаџирачки тела во 10 училишта ( по две во секоја земја ) беше замислено токму со таа цел. Секое тело вклучуваше претставници од редовите на учениците, наставниот кадар, раководството и родителскиот совет. Нивната цел? Да изградат заедничко управување, меѓусебна доверба и училишна средина во која сите се чувствуваат како дел од одлуките и резултатите.

Гласот на учениците: од симболика до вистинско влијание

Во секое училиште, учениците имаа активна улога во дефинирањето на агендите, изнесувањето проблеми и гласањето за теми што ги засегаат — од распоредот на настани и времетраењето на одморите, до кодексот на однесување и предлозите за воннаставни активности.

Овие улоги не беа симболични туку учениците изнесуваа вистински предлози, кои во многу случаи беа не само разгледани, туку и усвоени.

Но можеби уште поважно, учениците изјавија дека се чувствуваат вреднувани и слушнати. Нивното учество им помогна да развијат комуникациски, лидерски и преговарачки вештини. Како што рече еден ученик за време на состанок на ко-менаџирачкото тело:

„Ова е првпат да почувствувам дека мојот глас навистина значи нешто во ова училиште.“

Култура на заедничка одговорност

Што се случува кога учениците, наставниците и родителите седнуваат на иста маса? Се создава култура на заедничка одговорност.

Кога одлуките се носат колективно, училиштата стануваат потранспарентни, покооперативни и пофлексибилни кон потребите на сите. Наставниците чувствуваат поддршка при спроведувањето на нови идеи кога знаат дека учениците и родителите стојат зад нив. Родителите, пак, добиваат подобро разбирање за тоа што се случува во училиштето надминувајќи го класичниот фокус само на оценки и дисциплина.

Овој процес придонесе и за подобрување на училишната култура.

Наставниците забележале подобро однесување во училниците и поголема ангажираност на учениците. Родителите коментирале дека кај нивните деца се забележува поголема зрелост и самодоверба.

Накратко — сите почнуваат повеќе да се грижат, бидејќи сите станаа дел од процесот.

Отаде пилотот: визија за иднината

Размислите на учениците, наставниците и родителите потврдуваат една јасна поука: заедничкото одлучување води кон заеднички успех.

Училиштата кои го прифатија ко-менаџирањето не се само подемократски тие се и поотпорни, поинклузивни и поодговорни кон реалните потреби на своите заедници.

Во наредната година, предизвикот ќе биде како оваа практика да се одржи и прошири. Но едно е сигурно: гласовите на учениците повеќе не се во позадина — тие се во центарот на креирањето на училиштата на иднината.

Проектот „Ко-менаџирани средни училишта“ се спроведува од Здружението LEAD (МКД) во партнерство со Genesis Project (BiH), Kosovar Youth Council (KS), Youth Network of Montenegro (MNE) и Connecting (SRB). Проектот е финансиран од Европската Унија преку програмата Erasmus+.