Ко-менаџирање: Перспектива на учениците

Перспективи на засегнатите страни: Учениците

Кога се зборува за тоа како образованието се менува, мислењата на учениците најчесто остануваат на маргините. Иницијативата за воспоставување ко-менаџирачки тела во сите земји од Западен Балкан им овозможува на учениците да го искажат својот авторитет врз образовните политики, да ги подобрат условите за учење и да изградат подобри односи со своите наставници. Размислувањата што тие ги споделија не го покажуваат само ефектот од нивното учество, туку и предизвиците со кои се соочуваат.

Зошто да се приклучиш во Ко-менаџирачкото тело?

Многу ученици се вклучиле со цел нивниот глас да биде слушнат. Еден ученик од Србија изјави:

„Се вклучив затоа што сакав да бидам гласот на мојата генерација и клас, и да пренесам идеи кои можат да се применат во училиштето.“

Други ја гледаа оваа вклученост како начин да дадат вреден придонес:

„Ми беше доста од тоа учениците да немаат збор во правилата кои го одредуваат нашиот секојдневен живот.

Сакав да го истражам потенцијалот за промена.“, појаснува еден студент од Босна и Херцеговина.

Дали мислењата на учениците се вреднувани?

Иако повеќето ученици веруваат дека нивните мислења сè повеќе се прифаќаат, степенот на нивното влијание врз одлуките не е секогаш ист. Ученик од Црна Гора сподели:

„Бидејќи сум член на ко-менаџирачкото тело, успеав да воспоставам еднаков однос меѓу наставниците и учениците кој се обидувам да го користам кога дефинираме заеднички цели.“

Во Косово, еден ученик наведе конкретен пример каде мислењето на учениците довело до реални промени:

„Желбите и барањата што мојот клас и јас ги поднесовме беа исполнети – на пример, кога се реновираше тоалетот и кога беа купени клима-уреди за училницата.“

Сепак, некои ученици истакнаа дека иако нивните мислења се слушаат, тие ретко влијаат на суштинските одлуки во училиштето особено кога станува збор за поважни прашања, а не само за воннаставни активности.

Како учеството ги промени перцепциите на учениците?

За многу ученици, вклученоста во овој проект целосно го има сменето нивниот поглед кон сопствената улога во образовниот процес. Ученик од Босна и Херцеговина сподели:

„Порано се чувствував како ученик кој само ги следи правилата. Сега, како дел од телото, се чувствувам поврзан со животот во училиштето.“

Еден ученик од Србија додаде:

„Да, има промени. Порано имавме само ученички парламент, кој не можеше многу да помогне за да се исполнат нашите барања.“

Дали се промени училишната средина?

Активностите на учениците влијаат на целокупната училишна „клима“. Тие покажуваат поголема одговорност, зрелост и почит, а училиштата почнуваат да решаваат проблеми кои претходно биле занемарени. Ученик од Црна Гора забележа:

„Фактот што учениците покажуваат активен став, освен што демонстрира зрелост и одговорност, носи позитивни резултати во сите прашања поврзани со подобрување на наставниот процес.“

Во Србија, учениците забележуваат промени во односите:

„Се чувствувам како да можам послободно да разговарам со наставниците.“

Но, некои ученици остануваат скептични. Еден српски ученик забележа дека длабоката трансформација не се случува преку ноќ:

„Многу ученици во нашето училиште немаат вистински пример како треба да се однесуваат или размислуваат.“

Што би можело да се подобри?

Иако повеќето ученици се задоволни од работата на ко-менаџирачкото тело, тие имаат и конкретни предлози за подобрување. Ученик од Црна Гора предложи:

„Предлагам да се создаде онлајн форум и да се спроведуваат повеќе анкети за да можат повеќе ученици да ги споделат своите мислења.“

Некои ученици исто така посочија потреба од почести состаноци и подобра комуникација со училишните власти за полесно спроведување и имплементација на нивните идеи во реални промени.

Завршни размислувања

Програмата за ко-менаџирачки тела им нуди на учениците од Западен Балкан уникатна можност активно да се вклучат во управувањето со своето образование. Така тие развиваат чувство на одговорност и овластување. Со подобрување на комуникацијата меѓу учениците и управата, програмата придонесува кон создавање поотворена, флексибилна и одговорна училишна средина.

Еден ученик од Косово најдобро го сумира тоа:

„Соработката меѓу учениците и училиштето донесе многу подобра атмосфера во училиштето откако се вклучивме, се зголеми одговорноста, отвореноста и соработката.“

Оваа перспектива најдобро ја опишува растечката свест кај учениците дека вклученоста не е само процес, туку може да влијае на целата динамика на функционирање на училиштето.

И покрај напредокот, сè уште постојат предизвици при овозможување на ученичкиот глас да се чуе низ промените во донесувањето одлуки. Институционалниот отпор кон промени, колебливост при делење на моќта и потребата од поформализирани механизми за ученичко учество остануваат како проблеми кои штотуку треба да се решат. Но едно е јасно: учениците се подготвени да имаат активна улога во обликувањето на своето образование. Нивниот ентузијазам е дел од пошироко движење кон подемократско управување во образовните институции.

Нивната отвореност за дијалог претставува надежна визија училиштата да не бидат само места за настава, туку простори за дијалог, почит и заедничка одговорност. Ко-менаџирањето не е само програма, туку движење за овластување на учениците, зајакнување на соработката меѓу наставниците и учениците и градење култура на почит спрема вклученоста и заедничкото одлучување.

Ако оваа идеја се прифати и поддржи со целосна посветеност, може да стане модел за сеопфатни образовни реформи во целиот регион, така што идните генерации не само што ќе имаат квалитетно образование, туку и ќе растат како активни граѓани во демократски општества.

Проектот „Ко-менаџирани средни училишта“ се спроведува од Здружението LEAD (МКД) во партнерство со Genesis Project (BiH), Kosovar Youth Council (KS), Youth Network of Montenegro (MNE) и Connecting (SRB). Проектот е финансиран од Европската Унија преку програмата Erasmus+.